‘Maak gebruik van de wijsheid van je lichaam’ of ‘je lijf weet het eerder’ of ‘herken wat er in je lijf gebeurt’. Allemaal uitspraken die ik steeds vaker inzet als een stel zichzelf en elkaar wil begrijpen en de emotionele verbinding wil hervinden.
Makkelijker gezegd dan gedaan, want we hebben ergens zo geleerd die signalen van het lijf te negeren, eronder te houden. Zelfs zo, dat we niet eens meer iets voelen. Regelmatig krijg ik dan ook te horen dat er niks speciaals gebeurt in het lijf.
Als ik dan benoem wat ik aan de buitenkant waarneem komt er iets van herkenning.
Ik zie bijvoorbeeld ‘gekruiste armen, handen in elkaar geklemd, handen tot vuisten, een hand op de keel, een vinger die tikt, een kin die ogenblikkelijk omhoog gaat, ogen die in één keer naar binnen gericht zijn of wegkijken, ademhaling die stokt, een lip die trilt, een zucht die ontsnapt, onrustige voeten of benen die over elkaar heen geklemd worden’.
Ik vraag of de partner dat ook zag. Want vaak zien we het makkelijker bij de ander dan dat we ons ervan bewust zijn wat er in ons eigen lijf gebeurt. Meeste partners nemen het wel waar, maar checken niet wat ze waarnemen. Vaker verbinden ze er al meteen conclusies aan. Interpretaties gestoeld op de ervaringen van de afgelopen tijd in de relatie. Beide partners durven geen risico meer te lopen om dichterbij te komen en sluiten zich.
Waar komen toch die fysieke reacties vandaan? Waar zijn die ooit ontstaan en kunnen we ons daar bewust van worden? Dat zijn de vragen die mij bezighouden. Wat maakt dat we doen wat we doen in de dynamiek van de liefdesrelatie?
Ik zie veel ‘kopmensen’ dus. Als er niks in het lijf gevoeld wordt zeg ik wel eens gekscherend: ‘er hangt nog toevallig iets onder dat hoofd, een lijf zowaar’. De meeste kopmensen zijn de toegang tot de informatie van hun lijf kwijtgeraakt. Veel therapieën zijn cognitief gericht en vinden vooral in dat hoofd plaats. En missen daardoor de aanvulling van de bewustwording van de ervaringen in het lijf. Vandaar dat ik in de relatietherapie de aandacht iedere keer richt op het lijf om de sensaties van het lijf weer te leren herkennen én te voelen. Zodat je meer ervaart dat je lichaam je hoofd ‘draagt’ en in dat lichaam een bron van informatie te vinden is.
Omdat alles via onze zintuigen binnenkomt, reageert het lijf als eerste. Je filtert bliksemsnel door je magazijn van ervaringen, emoties en herinneringen. Als het veilig is, kan je aanwezig blijven in je volwassen plek. Als er echter alarm geslagen wordt, kan het lijf op slot schieten. We zeggen wel dat je moederstaal de taal is waar je je emoties het beste in kan uitdrukken. Je kan de lichaamstaal zien als de overtreffende moederstaal van alle emoties.
In het volgende filmpje wordt heel begrijpelijk toegelicht hoe onze fysieke reacties worden aangestuurd vanuit ons ‘autonome zenuwstelsel’ in het Engels het ‘Autonomic Nervous System’, ANS, genoemd. Autonoom betekent dat het volautomatisch functioneert. Dit deel regelt al die dingen die altijd vanzelf doorgaan zoals je spijsvertering, je ademhaling, je kloppende hart, je zweten, je kippenvel.
Dit autonome zenuwstelsel kent twee standen: aan of uit. De stand ‘aan’ stuurt mobilisatie aan zoals actie, in beweging komen, handelen, maar ook vechten en vluchten. De stand ‘uit’ dient voor immobilisatie om tot rust te komen, te herstellen, te ontspannen, maar ook te bevriezen of te verstijven.
Dit Engelstalige tekenfilmpje van de Trauma Foundation is ontwikkeld om een basisintroductie en overzicht te geven van hoe trauma en chronische stress ons zenuwstelsel beïnvloeden en hoe deze effecten onze gezondheid en ons welzijn beïnvloeden. Veel van de inhoud is gebaseerd op het baanbrekende werk van Stephen Porges en zijn Polyvagal Theory.
Ga er echt even voor zitten. Het filmpje duurt zo’n 8 minuten. Veelste lang om even tussendoor te doen. Maar het geeft je zoveel inzicht in hoe je lijf functioneert. Het mooie aan dit filmpje is dat je kan zien dat een ontregelt zenuwstelsel door traumatische ervaringen zich weer kan herstellen door bijvoorbeeld afstemming op anderen die kalm, rustig en gelukkig zijn. Kijk het echt helemaal uit, want de laatste 3 minuten laten zien hoe je jezelf kan helen in contact met anderen, in de natuur, door rust in je leven in te bouwen, door anderen te helpen en die leuke activiteiten te ondernemen.
Wil jij ook die bron van informatie van je lijf weer gaan herkennen en leren lezen in de dynamiek van jullie relatie? Zodat je niet alleen met je ‘hoofd’ maar ook met je ‘lijf’ aanwezig bent en je daarover kan uitspreken naar je partner? Zodat je die emotionele verbinding weer in je lijf kan voelen en ook kan laten zien in een beweging naar je partner?
Je bent van harte welkom. Stuur een mail naar [email protected]
Hartelijk groet,
Ambassadeur Liefdevolle Relatie
Het Familiehuis
P.S. Wil je over de Polyvagal Theory meer weten? Niels van Santen heeft daar een heldere blog over geschreven. Klik hier om die te lezen.
