We kennen allemaal wel die krassende stem van die ‘interne criticus’ op de schouder. Die van mij was de afgelopen dagen flink actief met van alles ‘moeten’. Ik had mezelf voorgenomen met Koningsdag mijn ‘oude meuk’ te gaan verkopen, het liefst samen met iemand op een ‘kleedje’ lol hebben. Toen dat ‘samen’ niet lukte, zei die papegaai op mijn schouder dat ik nu toch wel moest doorzetten, niet afhankelijk van anderen moest zijn, niet zeuren, tandjes op elkaar, doorgaan. Ik kwam in mijn oude beweging terecht van: ‘ik doe het wel alleen’. Daarmee mijn gevoel negerend dat het gemis aan het ‘samen’ plezier hebben echt wel pijn doet. Ik weet inmiddels wel dat als die interne criticus vaak aan het stuur zit, je je vaak aanpast aan wat vroeger van je verwacht werd en wat je nu jezelf oplegt. Dat is lang niet altijd voedend.
Innerlijke reflector
De Belgische psychiater Dirk de Wachter stelt dat je ‘die interne criticus kan zien als je innerlijke geweten, je ethische sturing als het ware. Het menselijke bestaan kenmerkt zich door voortdurende interactie, je leeft met anderen. Dat sociale aspect kan pas werken als mensen ook gewetensvol reflecteren. Die interne criticus zorgt ervoor dat je kritisch naar jezelf kunt kijken, zorgzaam bent en de dingen goed wilt doen. Dirk noemt die interne criticus eigenlijk liever een ‘innerlijke reflector’, liefdevol kritisch zijn naar jezelf. Dat je door die liefdevolle reflectie tot de conclusie komt dat je het de volgende keer anders gaat aanpakken. Dat je leert van je innerlijke reflector.’
Waar komt die krassende papegaai vandaan?
Dirk: ‘hoe je als kind begrenzing hebt meegekregen over wat mag en niet mag, zegt veel over het basiskarakter van de interne criticus. Als je bijvoorbeeld heel streng bent opgevoed en je niks mocht omdat je anders woeste opmerkingen kreeg, kan de interne criticus later heel beangstigend worden. Die zegt dan heel afbrekende dingen tegen je, terwijl die interne criticus idealiter je opbouwend zou willen toespreken. Of stel dat je ouders je maar lieten doen – geen grenzen meegaven – dan gaat die interne criticus niet ontwikkeld worden. Wat ook zeker niet goed is. Dan denk je dat je alles juist doet, je stelt je geen vragen en houdt geen rekening met twijfels, nuances en anderen. Je leidt dan haast een trumpiaans bestaan. Je gaat gewetenloos recht door zee. De grote kunst is om die innerlijke reflector mooi in evenwicht te houden binnen jezelf. Pas als je opvoeders je liefdevol begrenzend de weg hebben gewezen door af en toe te zeggen wat niet goed is en naargelang de leeftijd daar ook wat uitleg bij geven, gaat die interne criticus/innerlijke reflector later goed functioneren. Dan wijst die innerlijke reflector je verder de weg, ook zonder je ouders erbij.’
Hoe die papegaai te temmen als die toch te afkeurend klinkt?
‘Het helpt enorm als je die interne criticus herkent en in je volwassen leven mild oordeelt over jezelf, aldus Dirk. Als je inziet dat je oordeel gebaseerd is op wat je meekreeg in je opvoeding en je beseft dat die negatieve oordelen niet meer spelen nu je volwassen bent. Ga met je innerlijke reflector in gesprek, bekijk waar die gelijk heeft en waar juist niet. Je moet die innerlijke reflector juist niet negeren of ontkennen. Dat werkt niet, want dan blijft die papegaai op je schouder krassende geluiden maken. Als je in de spiegel kunt kijken en mild kunt zijn voor jezelf – als je tegen jezelf kunt zeggen: Ik mag er zijn – heb je die interne criticus omgetooid naar een innerlijke reflector die dienend aan jou is.’
Van krassende papegaai naar zingende merel
Dat omtooien van een krassende papegaai naar een zingende merel gebeurde bij mij op Koningsdag zo rond 15.00 uur. Het onderhandelen over 50 eurocent met kopers van mijn oude meuk was een feestje. Er waren toch wel heel wat vriendinnen gezellig even langs geweest, maar de energie was op. En toen kon ik de keuze maken om niet zoals gebruikelijk tot 18.00 uur te blijven staan, wat de krassende papegaai nog even probeerde. Ik vond het welletjes. En daar werd ik mild naar mezelf. Gunde mezelf een warme kop thee, liet me met de auto ophalen door een goede vriendin, die me met heel wat minder rotzooi thuis afzette. En ’s avonds heb ik onder een ‘kleedje’ voor de buis op de bank doorgebracht. Volgend jaar weer oude meuk verkopen? Ik weet het nog niet. In ieder geval niet alleen zingt de merel op mijn schouder.
Wil jij ook met mildheid naar jezelf in de spiegel leren kijken? Die interne criticus gaan herkennen, erkennen en daarmee afscheid te nemen van die krassende papegaai? Zodat de merel op je schouder kan zingen? Je bent van harte welkom.
Hartelijke groet,
Ambassadeur Liefdevolle Relatie
Het Familiehuis
P.S. Citaten in deze blog komen uit het interview van Dirk de Wachter in CM Gezondheidsmagazine, opgetekend door Marion Aussems
